Geçmişten bugüne mayonun tarihçesi: Mayo ve bikini nasıl ortaya çıktı?

Yazı: Simay Engür

Sosyolojik bilincin modaya yaptığı kelebek etkisi, plaj kültüründe de karşımıza çıkıyor. Birikimli ilerleyen modanın, deniz kıyısındaki ilk temsilleri su perileri ve deniz kızları gibi mitolojik kahramanlardan başlıyor. Antik çağlardaki hamam kültüründen ve 1800’lü yıllardan günümüze kadar evrim geçiren mayo tarihi, kadın ve toplum psikolojisinin en çıplak göstergelerinden diyebiliriz. Son derece kapalı kostümlerden, transparanlığın büyüsüne kapılan bikininin kısa tarihi, bu yaz ilham kutunuza yeni bir tılsım katabilir.

Tekerlekli plajlar



Viktorya Dönemi’nin kadınlar üzerinde yarattığı mahcubiyet perdesi, o günün sahil kültürünün de belirleyicisi konumundaydı. 1800’lü yıllardaki deniz kostümleri, bugünün kusursuzluğun kumaşıyla dokunan cesur görünümünden epey uzaktaydı. 19’uncu yüzyıldaki banyo kültüründe kadınlar, denizin kıyısında bulunan tekerlekli paravanlarda kıyafetlerini değiştirip; paravan kıyıdan ayrıldıktan sonra denize giriyorlardı.

Elbette ki amaç kadın vücudunun üzerine yapışmış şehvet tohumlarını gizleme kaygısıydı. Diğer yüzyıla kadar, plaj kültüründe kadın ve erkek arasındaki önlenemez fark 20’nci yüzyılın ilk yarısına kadar sürdü. Kadınların deniz kostümleri, estetikten yoksun ve günlük kıyafetlerin kız kardeşi olabilecek kadar kapalıydı. Ta ki Amerikan rüyasının mayolu kadınlarına dek! Amerika’nın efsanevi sessiz film yapımcısı Mack Sennett’ın 1914 yılında komedilerine Bathing Beauties adını verdiği seri, ilerleyen 13 yıl boyunca devam etti. Böylece mayolu kadınlara göz aşinalığı ve normalleştirme süreci çok yüksek bir ivme kazandı.

1920: MISS AMERİCA

Bugün birçoğunun adı anonim olarak kalsa da Bathing Beauties’in cesur kadınları, bugünün Hollywood kadınlarının da temelini atmış oldu. Banyo güzellerinin popülerliğinin, yazlık turizmi güçlendirmesiyle; algı patronları gözlerini mayo giyen güzel ve genç kadınlara çevirdi. İlk kez 1920’de düzenlenen Miss America yarışmasının asıl hedefiyse, Atlantik City’deki sezonluk turizmin canlanması oldu. İlk Miss America’nın yüksek topuklu ve mayolu kraliçeleri, geleneksele başkaldıran tavırla podyumda yürüseler de; yalnızca paraya hizmet eden bir oyunun içinde tarihin tozlu ve güzel raflarında kaybolup gittiler.

HOLLYWOOD ETKİSİ

30’lu yıllar beraberinde Hollywood yıldızlarının mayoyla flörtünü getirdi. Mayo üreticilerinin stil fikirlerini özendirmek ve her sosyal sınıftan kadının plaj kostümüyle ilişkisini kuvvetlendirmek için altın madeni değerindeki yeni hedefi: Hollywood’un cazibesi yüksek kadınları oldu.

İlerleyen 10 yıl içinde Ava Gardner, yalnızca Frank Sinatra’nın değil, puantiyeli ve etekli mayolarıyla tüm Amerikan askerlerinin ve ona özenen genç kadınların kalbinde yer etti. Hollywood kadınlarına benzeme sevdası, mayolara rütbe atlatan yepyeni bir dönemi de beraberinde getirdi. Artık kadınlar, çok çeşitli kumaşların ve özellikle göğüs bölgeleri fırfırlı modellerin arasında kendilerine en yakışanı seçerek mayoları ‘yüzme aracı’ sınıfından ‘seksi ve yeni moda’ mertebesine yükseltmiş oldu. 1950’lerde artan refah ve boş zaman kavramının tatil anlayışına dönüşmesiyle birlikte mayolar, bir üst sınıfın göstergesi haline dönüştü. Özellikle kum saati siluetinde vücutlara olan arzunun artmasıyla birlikte, Fransız hizmetçi üniforması şeklindeki seksi ve hatları belli eden bikini modelleri de gün yüzüne çıktı.

Şık görünüme sahip olmanın son derece önemli olduğu 1950 kadınlarının baş döndürücü aksesuarıysa havuz kenarında mayolarıyla birlikte giydikleri topuklu ayakkabılarıydı. Hollywood etkisinin sokağa yansıması son demlerini yaşarken; Brigitte Bardot’un 1953 yılında Cannes Film Festivali sırasında yüksek bel bir bikiniyle vermiş olduğu poz, yeniden sinema yıldızlarının bikini modası üzerindeki etkisini ateşledi. Böylece 1946’da çoktan icat edilmiş olmasına rağmen göbek deliğinin güzellik merkezi olduğu bikiniler 60’lı yıllar boyunca Brigitte Bardot ikonunun rüzgarını arkasına aldı.

Şık görünüme sahip olmanın son derece önemli olduğu 1950 kadınlarının baş döndürücü aksesuarıysa havuz kenarında mayolarıyla birlikte giydikleri topuklu ayakkabılarıydı.

SÜPER MODEL DEVRİ

70’lere gelindiğinde neredeyse tüm sosyal sınıftan kadınlar, yüzmeyi öğrenmeye teşvik ediliyordu. Yüzme yarışmalarında da varlığını gösteren kadınlar, sportif tarzda mayoların moda sahnesine dahil olmasını da hiç geciktirmedi. 80’ler çocuklarının asi adımlarıysa, mayoyu yalnızca mükemmel kadın vücudunu sergileme tavrından çıkartıp tek parçalı mayoların feminist duruşunu beraberinde getirdi. Tabii ki seri üretimin neredeyse her felsefeyi tek tipleştiren yüzü, Naomi Campbell başta olmak üzere 90’ların süper modellerini tek parçalı ve sportif mayolarıyla podyuma taşıdı. Tasarımcısına göre bambaşka formlarda moda olan mayolar, sportif üçgen üstler, saten ve soyut desenli kumaşlarla birlikte süper modellerin üzerinde gördüğümüz her şey deniz kıyılarına da açıldı. Artık sinema yıldızlarının ve sokağın devrimci çocuklarının deniz kostümlerine özenilmesinin yerini, süper modellerin izinden gitme motivasyonu almıştı. Plaj kostümleri yeniden kusursuz kadının ve bronz ten kibrinin çevresinde dönen seksapelite göstergesi haline geldi.

ÜNLÜ TAKİPÇİLİĞİ

Postmodern çağın giyim kuşam öncüleri ünlüler, süper modellerden sonra yeni ilham panosu halini aldı. Üstelik bu kez kadınların tüm özlemleri, yalnızca sinemanın yıldızları değil televizyonda, sosyal medyada ve hatta konserlerde boy gösteren kadınlarda hayat buldu. 2000’li yıllarla birlikte büyüyen logomania’nın sahillere yansıması ve hatta aralıklarla retro havalara dönüş, bugünün bikini karakterini ortaya koysa da, ne tasarımcısının kim olduğu ne de yılın rengi bikini modasını belirlemeye yetmiyor. Günümüzde sosyal medyanın yayılımcı gücünün etkisiyle, plajların yegane patronu Selena Gomez, Kylie Jenner, Taylor Swift, Gigi Hadid ve çok daha fazlası gibi trend öncüleri. Kısacası bugünün bikini modası, yarın Rihanna’nın tercih ettiği bir bikiniyle bambaşka bir yöne evrilebilir.