İlişkilerde manipülasyon: Gaslighting ne demek? Gaslighting örnekleri nelerdir?
Bir çeşit psikolojik istismar türü olan gaslighting manipülasyon çeşididir. Genellikle kendinizi sorgulamanıza neden olan gaslighting inanç ve gerçeklik algınızı da sorgulamanıza sebebiyet verir. Duygusal şiddeti de içeren bu manipülasyon türü sadece romantik yaşamımızda değil arkadaş çevremizde, ailemizde ve iş hayatımızda da karşınıza çıkabilir. Peki gaslighting nedir? Gaslighting nasıl olur, yöntemleri nelerdir? İşte bir psikolojik manipülasyon türü gaslighting…
Bu tür bir manipülasyon, öz saygınızı ve öz güveninizi zedeleyebilir ve size bunu yapan kişiye karşı sizi bağımlı hale getirebilir. Gaslighting yapan kişi size şunları yapar:
- Yapmadığınızı bildiğiniz şeyleri yaptığınız konusunda ısrar eder.
- Endişelerinizi dile getirdiğinizde size ‘’fazla hassas’’ veya ‘’deli’’ damgası vurur.
- Suçu size atmak için olayları çarpıtarak anlatır ve daima o haklıdır.
- Empati duygusundan yoksundur bu yüzden sorunlarınızı söylediğinizde, sizi aşırı duygusal olmakla suçlar hep.
- Sürekli olarak ‘özür dileme’ eğiliminde olursunuz çünkü sizi suçlu hissettirir.
- Hiçbir şeyi başaramayacağınızı düşünmeye başlarsınız.
- Sık sık sinirli, mutsuz ve endişeli hissedersiniz.
- Tam olarak hatanızı bilmeseniz bile, işler ters gittiğinde daima hatanın sizde olduğunu düşünürsünüz.
- Umutsuzluk, uyuşukluk ve benlik kaybı hayatınızı sarar.
Tüm bu duygular, karşıdaki kişinin davranışlarınız hakkında söylediği cümlelerden kaynaklanır. Gaslighting cümleleri şu örneklerle verilebilir:
“Son zamanlarda biraz kafan dolu gibi, her şeyi unutuyorsun.” “Seni düşünmesem, umrumda olmazdı.” “Biraz kilo almışsın, istersen dikkat et bu aralar.”
Bunlar endişe maskesi altında, sizi ‘yanlış bir şeyler olduğuna’ ikna etmeye çalışmasıdır.
Gaslightinge maruz kaldıysanız, davranışlarınızda şu değişimler gözlenmektedir:
- Kendiniz yerine, başkalarını memnun etmek için tercihler yaparsınız. Çok önemli kararlarda bile…
- Hareketlerinizi, cümlelerinizi, tercihlerinizi sık sık sorgularsınız. ‘Acaba doğru şeyi mi yaptım/söyledim?’
- Arkadaşlarınıza ve ailenize karşı sürekli size bunu yapan kişiyi ‘iyi biri gibi’ anlatmaya çalışır ve onu savunursunuz.
- Gerçeği yüzünüze vurmasınlar diye yaşadıklarınızı yakın çevrenize anlatmaz hatta zamanla onlardan kaçmaya başlarsınız.
- Eskiden yaptığınız aktivitelere artık hiç zaman ayırmaz, karşıdaki kişinin sizi yönlendirdiği şeylerle ilgilenmeye başlarsınız.
Peki neden gaslighting yaparlar?
Aslında öz güvenleri çok düşük olan bu insanlar, güç ve kontrol duygularını sürdürmek için size bunu yaparlar. Olayların daima onların anlattığı versiyonuna inanmanıza ihtiyaç duyarlar. Üstünlüğü sizin üzerinizde kurarak kendilerini iyi hissederler.
Gaslighting, üç aşamada gerçekleşir:
- İnanmama: Birisi size bunu yaptığında, alışılmadık gelir ve bir kerelik bir şey sanarak fırçalarsınız.
- Savunma: Birkaç kere daha bunu yaşadıktan sonra, kendinizi savunmaya başlarsınız.
- Depresyon: Sonunda çatışmadan kaçmak için karşı tarafın gerçeklik versiyonlarını kabul eder ve onun onayı için elinizden geleni yaparsınız.
Bunu sadece özel hayatınızdaki kişi yapmaz. Herkes yapabilir. Mesela siyasetçiler; videoya çekilen, herkesin tanık olduğu bir olayı inkar edebilir ve gerçeklik algınızla oynayabilir. Böylece sizi kendi kurgusuna inandırır. Bunu size aileniz, iş arkadaşlarınız, sevgiliniz kısacası herkes yapabilir. Sizi suçlu, sorumsuz ve düşüncesiz hissettirerek sürekli kendinizi sorgulamanıza sebep olurlar. Siz de sürekli olarak, size bunu yapan kişiye kendinizi affettirmek için bir şeyler yapmaya çalışırsınız.
Gaslighting neden işe yarar?
Genellikle işe yarar çünkü doğal olarak hayatınızdaki insanlara güvenme eğiliminde olursunuz. Ailenize, sevgilinize, doktorunuza güvenmek istersiniz. Hepimiz içimizde kabul etmekten korktuğumuz bazı güvensizlikler taşırız ve birisi bize kendimizden şüphe etmemize sebep olacak bir neden verdiğinde bu güvensizlikler hayata geçmiş olur. Ayrıca bu çoğu zaman açık değildir. Muhtemelen ‘sizi kollama’ ‘sizi düşünme’ başlıkları altında yapılır. Bu yüzden farkına varmanız uzun sürebilir ya da anlamayabilirsiniz.
Eğer böyle bir şüpheniz varsa, birinin size gaslighting uyguladığını düşünüyorsanız bunu dışarıdan bir göze sormanızda fayda var. Tarafsız bir bakış açısı size, görmek istemediklerinizi gösterecektir. Sınırlarınızı belirleyin. Gaslighting, yavaş yavaş başlayabilir ancak bu ince ve sinsi manipülasyon derin ve kalıcı hasarlara sebep olabilir. Bu süreçte bir terapist, gaslightingi tespit etmede ve kendinizi kaybetmeden ilişkinizi bitirmeniz için size yardımcı olabilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
- Karmik ilişki nedir? Karmik ilişkide olduğunuzu gösteren 11 işaret
- İkiz alev nedir? İkiz alevinizi bulduğunuzu gösteren 11 işaret
- Benching nedir? Benching ilişkide olduğunuzu gösteren 15 red flag
- Ayrılık zamanının geldiğini gösteren 11 işaret
- Bağımlı değil bağlı ilişki
- Bilime göre aşık olduğunuzu gösteren 9 işaret!
- Bir seviyor bir sevmiyor!
- İntihar etmekle tehdit eden eski sevgiliye nasıl davranmalı?
- İlişkinin ‘biz neyiz’ evresi: Situationship ilişki nedir?
- Bir hayalet evresi: Ghosting nedir?
